خواص و كاربرد وانیل

به فرانسويLa vanille و به انگليسي vanillaگفته مي شود،به عربي نيز ان را «وانيلا»گويند.ميوه گياهي است به نام وانيل.اين گياه كه به فرانسوي Vanilierو به انگليسيVanilla گفته مي شود گياهي است از خانواده ثعلب هاOrchidaceae،داراي گونه هاي متعددي است كه معروف ترين آن براي توليد وانيل،به نام علميVanilla planifolia Andr. ناميده مي شود كه سابقا ان را Vanilla fragransمي گفتند.

مشخصات

درخت وانيل گياهي است پايا خزنده يا بالا رونده ،داراي ساقه سبز دراز،برگهاي متناوب،پهن،نرم،ضخيم،بيضي شكل و نوك تيز سبز و تعداد زيادي ريشه هاي هوايي كه از كنار هر برگي بيرون مي ايد كه با كمك آنهابه تنه درختان مجاور مي چسبد و بالا مي رود.
اين گياه بومي مناطق مرطوب و حاره و در جنگلهاي مرطوب جنوب شرقي مكزيك و آمريكاي مركزي و هند غربي و آمريكاي جنوبي مي رويد و ساقه هاي پيچيده ان تا ارتفاع حتي 100 متر نيز ممكن است برسند و تا بالاترين ارتفاع درختان بزرگ جنگلي نيز بالا مي رود. ماده معطر وانيل از ميوه اين گياه گرفته مي شود.ميوه آن به شكل غلاف لوبيا است و قبل از اينكه كاملا برسد آن را مي چينند و خشك مي كنند در موقع چيدن ،ميوه ها عطري ندارند ولي پس از اينكه چيده شد در دوران خشك كردن و عمل آوردن ان ،عطر مطبوع وانيل در آن ايجاد مي شود.گلهاي آن به شكل خوشه و تعداد 20-15 گل در هر گروه و تلقيح گلها به طور طبيعي انجام نمي گيردو گلها را يكي يكي بايد كمك كرد كه تلقيح شوند،زيرا استيگماتهاي گلها از يك تيغه اي پوشيده شده كه تلقيح فقط به كمك حشراتي انجام مي گيرد كه به قدر كافي براي تلقيح گلها وجود ندارند به اين علت است كه براي داشتن ثمر كافي بايد تلقيح مصنوعي نمود.به همين دليل معمولا با هرس كردن وانيل ترتيبي مي دهند كه ارتفاع گياه 3-2 متر بيشتر نشده است و گلها در دسترس انسان باشد.بهترين وانيل از غلافهايي به دست مي آيد كه طول آنها 25-15 سانتي متر و قطر آنها 12-10 ميلي متر است.در موقع برداشت محصول سبز رنگ است ولي بعدا تيره رنگ مي شود.پس از برداشت معمولا غلافها را براي مدت 3-2 دقيقه در آب جوش 65-60 درجه فرو مي برند ،بعد آنها را در داخل جعبه اي دو جداره كه مابين دو جدار پشم گذارده شده مي گذارند و مدت 24 ساعت داخل اين جعبه سربسته نگهداري مي شود و اين يك گرم خانه طبيعي است كه دراين مدت 24 ساعت نوعي تخمير در آن انجام مي گيرد.پس از آن غلاف ها را بيرون آورده در محلي كه به ارتفاع يك متر از سطح زمين باشد در مقابل نور خورشيد آويزان مي كنند كه ضمن تهويه كامل با حرارت آفتاب خشك شود.اين دوران خشك شدن تا يك هفته طول مي كشد و در اين مدت رنگ غلافها از سبزي به قهوه اي و قهواه اي تيره و سياه تبديل مي شود و همين كه كاملا نرم شد و شروع به پژمرده شدن نمود ،آنها را براي خشك شدن داخل گرم خانه مي كنند كه مدت 3-2 ماه مي ماند وپس از اينكه رسوبت ان به 40-30 درصد مي رسد آنها را از گرم خانه بيرون مي آورند.

تركيبات شيمايي و خواص و كاربرد وانیل

در غلاف وانيل ماده موثري است كه به نام وانيلين كه 2-5/1 درصد آن را تشكيل يك ماده سفيد بلوري شكل است به فرمول خام كه توليد مصنوعي آن را ارزانتر از وانيلين طبيعي است و عصاره طبيعي غلاف هاي وانيل در خدود 20 برابر گرانتر از وانيلين ساخته شده مصنوعي است.در قرنها ي 16-17 اطبا از گياه وانيل به عناون يك گياه طبي عامل محرك و تقويت كننده معده و همچنين براي تقويت نيروي جنسي استفاده مي كردند و به عنوان ترياق در مقابل مسموميتها نيز استفاده مي شده است.ضمنا براي معالجه هيستري و قاعدگي نامنظم و تب مستعمل است[اوكابه].بهترين روش مصرف ان به صورت گرد است و مقدار آن 2-25/0 گرم است.
گرد وانيل:براي تهيه گرد وانيل مقدار ي وانيل گرفته و معادل ان قند خرد كرده وهر دو را در هاون آهني نرم كوبيده و از صافي ابريشمينبيرون كنند و نخاله ها را باز با همان مقدار قند داخل كرده خوب بكوبيد و از الك نرم دارو سازي رد كنند و با هم مخلوط مي نمايند.
قرص وانيل:وانيل 30 گرم،قند200گرم،صمغ عربي2 گرم،آب به مقدار كافي كوبيده و نرم با آب مخلوط كرده ،قرصهاي 40 سانتي گرمي بسازند.
شربت وانيل: وانيل خرد كرده 52 واحد در 400واحد الكل 35 درجه مدت 4 روز بخيسانند و بعد درحمام ماريه70درجه ساننتي گراد مدت 2 ساعت دم كنند و بگذارند سر شود و صاف نمايند و از اين صاف شده 15 .احد گرفته با 8 واحد قند خرد شده در حمام ماريه حل كرده بگذارند سرد شده و صاف نمايند.اين شربت كه خوراك آن 40-20 گرم اسن به عنوان محرك ضد تشنج و مقوي نيوي جنسي مصرف مي شود.
وانيل در شيريني سازي،شوكولات سازي ،مشروبات غير الكلي ،توتون سيگار و عطر سازي مصرف دارد.
منبع:www.taamasrar.com
/خ